من که در ایران بزرگ شده‌ام، جایی که رسانه‌ها تحت کنترل سانسور و تبلیغات هستند، زمانی مطبوعات آزاد غرب را ایده‌آل می‌دانستم. روایت‌های جریان اصلی غرب را به همان شکلی که بودند، می‌پذیرفتم و اخبار را از موضع مسلط-هژمونیک، همانطور که استوارت هال (۱۹۹۹) توصیف کرده است، دنبال می‌کردم. با این حال، در طول پنج سال گذشته، رابطه من با رسانه‌های غربی تغییر کرده است.

در طول همه‌گیری کووید-۱۹، من شاهد تاکتیک‌های سانسور مشابه آنچه در ایران وجود دارد، بودم: یک روایت واحد غالب بود و هر کسی که آن را زیر سوال می‌برد، به شدت طرد می‌شد. این امر باعث شد تا من با رسانه‌ها با رویکردی انتقادی‌تر تعامل کنم و به سمت چیزی که هال آن را مصرف «مذاکره‌ای» می‌نامد، تغییر جهت دهم. من کشف کردم که بخش قابل توجهی از بودجه اخبار جریان اصلی از صنایعی مانند شرکت‌های داروسازی تأمین می‌شود (Columbia Journalism Review). در آمریکای شمالی، این شرکت‌ها همچنین از تحقیقات علمی حمایت مالی می‌کنند که ممکن است هم در مطالعات و هم در نحوه گزارش آنها تضاد منافع ایجاد کند. این درک، تأثیر بالقوه نفوذ شرکت‌ها بر بی‌طرفی اخبار و یافته‌های علمی را برجسته کرد (Fabbri, Lai, Grundy, & Bero, 2019).

با افزایش شک و تردیدم، از مصرف توافقی به چیزی که هال آن را «خوانش مخالف» می‌نامد، تغییر رویه دادم و در نهایت رسانه‌های جریان اصلی را رد کردم. این تغییر در طول درگیری غزه، زمانی که شاهد بودم رسانه‌های غربی دائماً از اسرائیل حمایت می‌کنند و رنج فلسطینیان را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند، تثبیت شد. تجزیه و تحلیل Intercept در سال 2023، سوگیری طرفدار اسرائیل را در رسانه‌های اصلی ایالات متحده نشان داد (Middle East Eye). مرکز نظارت بر رسانه‌ها (2024) روند مشابهی را نشان داد، با نسبت 5 به 1 غالب دیدگاه‌های اسرائیلی (شورای مسلمانان بریتانیا).

من به شدت از این موضوع آگاه شدم که چگونه، همانطور که هال (1999) توضیح می‌دهد، "رسانه‌ها بخشی از ابزار غالب تولید ایدئولوژیک هستند"، که ساختارهای قدرت را تقویت می‌کنند. از آن زمان تاکنون، هر آنچه را که از رسانه‌های جریان اصلی جذب کرده‌ام، با دیدگاهی انتقادی‌تر، دوباره ارزیابی کرده‌ام. من به سختی تنها هستم. مطالعات جهانی، روند رو به رشدی از کاهش اعتماد به رسانه‌ها را، به ویژه پس از درگیری در غزه و جنگ جاری در اوکراین، نشان می‌دهد (مجمع جهانی اقتصاد، 2023). گزارش اخیر مرکز آمار کانادا در سال 2023، این روند را تکرار کرد، به طوری که تنها 15٪ از کانادایی‌ها به رسانه‌ها اعتماد بالایی دارند (مرکز آمار کانادا، 2023).

با این حال، همزمان با روی آوردن بسیاری به رسانه‌های مستقل، خطر جدیدی پدیدار شده است: این پلتفرم‌ها اغلب به اصول روزنامه‌نگاری مانند بررسی واقعیت، استانداردهای اخلاقی یا نظارت تحریریه پایبند نیستند. به دلیل عدم بررسی دقیق، می‌توانند به راحتی توسط بازیگران بد مورد سوءاستفاده قرار گیرند.

از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، من بارها شاهد بوده‌ام که عوامل و مدافعان جمهوری اسلامی ایران، رسانه‌های مستقل مورد اعتماد را دستکاری می‌کنند و با استفاده از لفاظی‌های به ظاهر ضد جنگ و مترقی، در نهایت منافع رژیم را به قیمت جان مردم ایران پیش می‌برند. این افراد به طور نامحسوس روایت‌های مورد علاقه رژیم را در جنبش‌های مخالف گسترده‌تر جاسازی می‌کنند و از نگرانی‌های مشروع در مورد مداخله غرب برای منحرف کردن توجه از اقدامات خود رژیم استفاده می‌کنند.

این نفوذ نگرانی‌های مهمی را ایجاد می‌کند: با افزایش تعداد افرادی که به رسانه‌های مستقل روی می‌آورند، ما با خطر نفوذ خارجی از سوی بازیگرانی مانند چین، روسیه و ایران روبرو هستیم که ممکن است از این پلتفرم‌ها برای تغییر افکار عمومی و سیاست‌ها سوءاستفاده کنند. با افزایش اتکای جهانی به رسانه‌های جایگزین، به ویژه در مواجهه با بی‌اعتمادی جریان اصلی، این امر چه پیش‌بینی برای آینده درگیری‌های بین‌المللی دارد؟ جنگ اطلاعاتی در حال تبدیل شدن به یک میدان نبرد اصلی است و رسانه‌های مستقل به طور بالقوه هم به عنوان سلاح و هم به عنوان هدف عمل می‌کنند. این سؤال همچنان باقی است: این نفوذ چگونه درگیری جهانی بعدی را شکل خواهد داد و آیا ما برای عواقب دستکاری رسانه‌ای توسط کشورهای خارجی آماده هستیم؟

منابع

• فابری، آ.، لای، آ.، گراندی، کیو.، و برو، ال‌ای (2019). تأثیر حمایت مالی صنعت بر دستور کار تحقیقات: یک بررسی دامنه‌دار. مجله آمریکایی بهداشت عمومی، 109(11)، e1-e9.

• هال، س. (۱۹۹۹). رمزگذاری/رمزگشایی.

• چشم خاورمیانه. (۲۰۲۳).

• شورای مسلمانان بریتانیا. (2024). مرکز رسانه

• نظارت: سوگیری رسانه‌ای غزه ۲۰۲۳-۲۴.

• اداره آمار کانادا. (2023).
  مجمع جهانی اقتصاد. (2023).